สมณพฺราหฺมณา น ตปนฺติ น ภาสนฺติ น วิโรจนฺติ ความว่า
ย่อมไม่งาม ด้วยความงามโดยคุณ ไม่สุกใสด้วยความสุกใสโดยคุณ ย่อมไม่
ไพโรจน์ด้วยความไพโรจน์โดยคุณ. บทว่า สุราเมรยปานา อปฺปฏิวิรตา
ความว่า ไม่เว้นจากการดื่มสุรา 5 อย่าง และเมรัย 4 อย่าง.
บทว่า อวิชฺชานิวุตา ความว่า เป็นคนถูกอวิชชาหุ้มห่อแล้ว คือ
ปกปิดไว้แล้ว. บทว่า ปิยรูปาภินนฺทิโน ความว่า เพลิดเพลิน ยินดี ปิยรูป
(สิ่งที่รัก) สิ่งเป็นที่ยินดี. บทว่า สาทิยนฺติ คือ ย่อมรับ. บทว่า อวิทฺทสุ
คือ อันธพาล. บทว่า สเนตฺติกา ความว่า นำไปด้วยเชือกคือตัณหา.
บทว่า กฏสึ คือ อัตภาพ. บทว่า โฆรํ คือ ร้าย. ทั้งในพระสูตรนี้ทั้งใน
คาถา ตรัสแต่วัฏฏะอย่างเดียว.
จบอรรถกถาอุปกิเลสสูตรที่ 10
จบโรหิตัสสวรรควรรณนาที่ 5
จบปฐมปัณณาสก์

รวมพระสูตรในวรรคนี้ คือ

1. สมาธิสูตร 2. ปัญหาสูตร 3. ปฐมโกธสูตร 4. ทุติยโกธ-
สูตร 5. ปฐมโรหิตัสสสูตร 6. ทุติยโรหิตัสสสูตร 7. สุวิทูรสูตร 8.
วิสาขสูตร 9. วิปัลลาสสูตร 10. อุปกิเลสสูตร และอรรถกถา

ทุติยปัณณาสก์
ปุญญาภิสันทวรรคที่ 1

1. ปฐมปุญญาภิสันทสูตร

ว่าด้วยท่อธารบุญกุศล 4 ประการ

[51] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย (บุญญาภิสันท์) ท่อธารบุญ (กุสลา-
ภิสันท์) ท่อธารกุศล 4 ประการนี้ นำมาซึ่งความสุข ให้ซึ่งผลอันดีเลิศ มี
ความสุขเป็นวิบาก เป็นทางสวรรค์ เป็นไปเพื่อผลที่ปรารถนาที่รักใคร่ ที่
ชอบใจ เพื่อประโยชน์ เพื่อสุข ท่อธารบุญกุศล 4 ประการคืออะไรบ้าง คือ
ภิกษุบริโภคจีวรของทายกใด เจ้าเจโตสมาธิอันเป็นธรรมหาประมาณ
มิได้ ท่อธารบุญกุศลของทายกนั้นย่อมนับประมาณมิได้ นำนาซึ่งความสุข
ให้ซึ่งผลอันดีเลิศ มีความสุขเป็นวิบาก เป็นทางสวรรค์ เป็นไปเพื่อผลที่
ปรารถนาที่รักใคร่ที่ชอบใจ เพื่อประโยชน์ เพื่อสุข
ภิกษุบริโภคบิณฑบาต. .. เสนาสนะ... คิลานปัจจัยของทายกใด เข้า
เจโตสมาธิอันเป็นธรรมหาประมาณมิได้ ท่อธารบุญกุศลของทายกนั้น ย่อม
นับประมาณมิได้ นำมาซึ่งความสุข ฯลฯ
นี้แล ท่อธารบุญ ท่อธารกุศล 4 ประการ นำมาซึ่งความสุข ฯลฯ
ก็แลการที่จะนับประมาณบุญของอริยสาวก ผู้ประกอบพร้อมด้วยท่อ-
ธารบุญกุศลนี้ว่า ท่อธารบุญกุศลประมาณเท่านี้ ๆ นำมาซึ่งความสุข ฯลฯ
ดังนี้มิใช่ง่าย อันที่แท้ท่อธารบุญกุศลนั้นนับว่าเป็นอสงไขย (ไม่สิ้นสุดด้วย
การนับ) เป็นอัประไมย (นับประมาณไม่ได้) เป็นมหาบุญขันธ์ (กองบุญใหญ่)